امروز چهاردهم تیر بعنوان روز قلم نامگذاری شده. اما تا دیشب نمی‌دانستم که امروز همچین مناسبتی دارد. تنها مناسبتی که برای امروز در تقویم ذهنم ثبت شده بود، روز رهاسازی دندان بود. برای بار دوم در یک ماه گذشته به اتاق عمل رفتم. دفعه‌ی اول دکتر فراموش کرده بود از دندان‌هایم عکس بگیرد و به کشیدن دو دندان عقل کفایت کرد. امروز هم دو دندان ترمیم شد و عصب‌کشی‌ها باقی ماند. از دست دکتر به قدری کلافه‌ام که دوست دارم همین الآن دندان‌هایش را یکی‌یکی بدون بی‌حسی بکشم. اما وقتی به کلینیک می‌روم آنقدر خوب رفتار می‌کند که اصلن نمی‌توانم با تندی با او حرف بزنم. این ماجرا را در یک پست کامل خواهم نوشت.
به بحث اصلی برگردیم. یعنی روز قلم.
علت نامگذاری روز قلم
روز قلم در ایران باستان روز چهاردهم تیر، جشن‌تیرگان، بوده است؛ از آن جهت که در این روز هوشنگ، پادشاه پیشدادی، نویسندگان را گرد آورد و گرامی داشت. دلیل دوم ناگذاری این روز به خاطر روز سیارۀ عطارد یا همان تیر است که به عنوان کاتب ستارگان شناخته می‌شود.
در تقویم پیشینیان به غیر از ماه‌های سال، برای روزهای هر ماه نیز اسامی خاصی در نظر گرفته می‌شد؛ که این نام‌ها تشابه زیادی به نام ماه‌های سال داشت. به همین خاطر در هرماه سال یک‌بار نام آن ماه با نام یکی از روزهای ماه یکی می‌شد. این یکی شدن اسم روز با اسم ماه برای پیشینیان ارزش فراوانی داشت و چنین روزهایی را مقدس شمرده و آن را جشن می‌گرفتند.
برای مثال روز سیزدهم هر ماه را تیر می‌نامیدند و هروقت که به روز سیزدهم تیرماه می‌رسیدند، این روز را روز تیرگان می‌خواندند و آن را با مراسم‌های آیینی جشن می‌گرفتند. روایت‌های بسیاری دربارۀ این روز وجود دارد. از جمله اینکه گفته می‌شود آرش کمانگیر در همین روز (سیزدهم تیرماه) بود که به قلۀ دماوند رفت، تیر در چلۀ کمان گذاشت و به سمت توران پرتاب کرد. تیری که یک شبانه‌روز در راه بود تا در نهایت بر درخت گردویی نشست و مرز ایران و توران را مشخص کرد.
طبق روایات در همین روز بود که هوشنگ، از پادشاهان پیشدادی، کاتبان را به رسمیت شناخت. و به مردم دنیا دستور داد تا در روز جشن لباس کاتبان را بپوشند و مقام آنان را عزیز دارند. (آثارالباقیه، ابوریحان بیرونی، فصل نه، عید تیرگان)
داستانی در باب روز مهندس
رشته‌ی تحصیلی‌ام مهندسی برق_الکترونیک بود. (درباره‌ی من اینجا بخوانید.) پنجم اسفند روز مهندس هر سال با هم‌کلاسی‌ها و دوستانم که مهندسی خوانده بودند پیام تبریک ردوبدل می‌کدریم. گتهی هم در فضای مجازی یک گست یادگاری می‌گذاشتیم. یه سالی یکی از دوستان در گروهی دوستانه روز مهندس را به تمسخر و ادبیاتی سخیف به چقال‌بقال تبریک گفت. که آنقدر مهندس زیاد است که دیگر تبریک گفتن ندارد. بعد ادامه داد مهندسی که بیکار باشد، مهندس نیست و نباید به او تبریک گفت. از این جهت بطور اختصاصی فقط به یک نفر از دوستانمان که در جمع چندنفره مشغول به کار بود ابن روز را تبریک گفت.
قاعدتن اگر شما هم جای او من و بقیه بودید از این رفتارش ناراحت می‌شدید. اول کمی با او بحث کردیم که حرفش منطقی نیست.چند مثال نقض برایش آوردیم تا توجیه شود. اما نشد. بحث را خاتمه دادیم. با خود گفتیم بگذار در همین تفکر باقی بماند.
روز قلم را به چه کسی تبریک بگوییم؟
حالا امروز روز قلم است. هنوز به هیچ کدام از دوستانم تبریک نگفته‌ام. آنقدر که به لطف مدرسه‌ی نویسندگی آقای معلم با تعداد زیادی آدم خلاق و دست به قلم آشنا شده‌ام که فذصت نمی‌شود یک به یک تبریک بگویم. تصمیم گرفتم پست امشب را در همین باب بنویسم. تبریک گفتن به نویسندگان شهیر، از نظر من کاری بی‌معنی‌ست. چرا؟ چون هر کدامشان صاحب بخشی از سرزمین واژگان هستند. همین صاحب نام بودن یعنی تبریکی هزارباره در هر روز.
روز قلم مخصوص همه‌ی افراد زیر است. پس باید به همه‌شان تبریک گفت:
- نویسندگانی که هر روز مستمر می‌نویسند.
- نویسندگانی که با هر هدفی متعالی (شخصی و غیرشخصی) می‌نویسند.
- افرادی که در تمام حوزه‌های مورد علاقه‌ی ما قلم می‌زنند.
- افرادی که در زمینه‌ی‌هایی که ما دوست نداریم فعالند.
- صاحبان قلمی که حتا یک متن از درونشان بیرون زده و با بقیه به اشتراک گذاشته‌اند.
- آدم‌هایی که به قلم و صاحبانش احترام می‌گذارند.
- آنهایی که دلشان می‌خواهد بنویسند ولی هنوز ننوشته‌اند.
- قلم به دستانی که خودشان را موظف به پاسداری از سرزمین ادبیات می‌دانند.
- ناشرانی دلسوز که پاسداری و نشر ادبیات برایشان اولویت دارد.
- آموزگارانی که حتا یک قدم در زمینه‌ی گسترش ادبیات برمی‌دارند.
- ویراستاران و منتقدان و مترجمانی که با دلسوزی این کار را انجام می‌دهند.
- کتابفروشی‌ها کتاب را به قیمت دلخواهشان نمی‌فروشند.
- خوانندگانی که به نویسندگان احترام می‌گذارند.
- آنهایی که نویسندگان نوقلم را حمایت می‌کنند.
- نوقلم‌هایی که بدون بخل و حسد، دست هم را می‌گیرند.
- افرادی که نقد را فقط ایرادگرفتن نمی‌دانند و کلمات را تکه و پاره نمی‌کنند.
- آدم‌های بدون تعصب که نقدپذیرند و از نظرات محترمانه استقبال می‌کنند
- آقای دکتری که امروز پشت نسخه‌‌ام محاسباتی ریاضی انجام داد.
- خانم پرستاری که اسمم را امروز با خط خوش روی چسب آنژیوکتم نوشت.
- و صاحب سرزمین ادبیات پارس؛ سعدی.
روزت مبارک بانو جان و همینطور عیدت.
والا منم نمیدونستم. روز مهندسم فق اون اولا به هم تبریک میگفتم. بعدها اونم دیگه دوره‌اش تموم شد
روز تو هم مبارک دوست خوش‌قلم🤩
من استادام هنوز بهم تبریک میگن. خیلی خوبن🥰 اما آدمای اون مدلی که گفتم واست، همون اولا هم تبریک نمیگفتن😒